7 TWARZY WIRUSA RSV

Groźnych wirusów jest całkiem sporo. Nie tylko COVID-19. Ciężki przebieg może mieć zakażenie wirusem grypy, czy też wirusem RSV. Skrót RSV pochodzi od angielskiej nazwy wirusa Respiratory Syncytial Virus. Zgodnie ze swoją nazwą (Respiratory = Oddechowy) jest to wirus atakujący drogi oddechowe, od błony śluzowej nosa i gardła, poprzez tchawicę, oskrzela aż do płuc. 

1. NIEBEZPIECZNY

Wirus RSV jest najgroźniejszy dla niemowląt, które nie ukończyły 6 miesiąca życia. Może ciężko przebiegać również u wcześniaków, dzieci z obniżoną odpornością oraz z chorobami układu oddechowego lub serca. U tych maluszków choroba może mieć „piorunujący”, jak to się mówi w żargonie medycznym, przebieg, co znaczy, że stan dziecka pogarsza się bardzo szybko. W najcięższych postaciach mamy do czynienia z tzw. zapaleniem oskrzelików. Polega ono na toksycznym uszkodzeniu błony śluzowej bardzo wąskich oskrzeli czyli oskrzelików, co może doprowadzić do zatykania ich światła. Może to powodować niedotlenienie organizmu.

2. PODSTĘPNY

Początkowo objawy zakażenia wirusem RSV mogą być identyczne jak w przypadku zwykłego przeziębienia. Najczęściej pierwszym objawem jest wodnisty katar. Następnie pojawia się kaszel. U małych dzieci objawy choroby mogą nasilać się bardzo szybko. Uważa się, że jeśli katar jest bardzo intensywny, to choroba będzie miała cięższy przebieg. U noworodków i niemowląt dosyć szybko pojawiają się objawy zajęcia dolnych dróg oddechowych, czyli oskrzeli, oskrzelików i płuc. Występują kłopoty z oddychaniem. Należy kontrolować jak dziecko oddycha. Duszność, czyli kłopoty z oddychaniem, objawiają się u dziecka między innymi poprzez przyspieszoną liczbę oddechów. Najlepiej mierzyć liczbę oddechów przez 1 minutę podczas gdy dziecko śpi. Gdy dziecko ma mniej niż 1 miesiąc, to liczba oddechów powyżej 60 na minutę świadczy o duszności. U dziecka w wieku między 1 a 12 miesiącem życia powyżej 50 razy na minutę, a u dziecko powyżej 1 roku życia szybciej niż 40 razy na minutę. Bardzo niepokojące jest również gdy dziecko męczy się podczas oddychania (posapuje, widać zapadanie się brzuszka na granicy z żebrami, zaciąganie żeber), jest ospałe, apatyczne i nie chce jeść.

3. BARDZO ZAKAŹNY

Wirus RSV jest bardzo zakaźny. Zarażamy się nim poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą (pocałunek, podawanie dłoni) a także tzw. drogą kropelkową, poprzez przebywanie w pobliżu chorej osoby, która kaszle lub kicha. Dodatkowo, okazuje się, że wirus przeżywa w wydzielinie z dróg oddechowych nawet kilka godzin. W ten sposób możemy przynieść wirusa do domu dotykając klamki, klawiatury komputera lub lady w sklepie. Starsze dziecko lub dorosły może chorować bardzo łagodnie i mieć np. tylko objawy zwykłego przeziębienia, to znaczy katar, ból gardła lub kaszel. Natomiast niemowlę, które zarazi się od osoby dorosłej lub starszego rodzeństwa może bardzo ciężko chorować, wymagając nawet pobytu w szpitalu.  Dorosła chora osoba lub duże dziecko zaraża tym wirusem przez okres 3 do 8 dni, natomiast małe dzieci (noworodki, wcześniaki) są zakaźne nawet przez 2 do 4 tygodni. Trzeba również pamiętać, że tak jak w przypadku innych chorób wirusowych (np. ospy), jeszcze przed wystąpieniem objawów chora osoba wydziela wirusa i może zarazić innych ludzi.   

4. SEZONOWY

Główny okres zachorowań na tego wirusa w Polsce jest od października do marca, czyli w miesiącach zimowych.  Wirus RSV jest bardzo powszechny. Większość dzieci do 2 roku życia choruje na tego wirusa a źródłem zakażenia jest żłobek, przedszkole lub starsze rodzeństwo.  

5. TRUDNO SIĘ LECZY

Wirus RSV jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci do 6 miesiąca życia oraz dzieci przedwcześnie urodzonych (< 36 tyg. życia), a także dzieci z wadami serca lub przewlekłymi chorobami układu oddechowego. U tych maluszków może mieć gwałtowny przebieg i nie reagować na standardowe leczenie. Gdy objawy choroby są bardziej nasilone i dziecko ma zapalenie oskrzeli, płuc lub zapalenie oskrzelików stosujemy inhalacje z lekami rozszerzającymi oskrzela, sterydy oraz podajemy dziecku tlen. W takiej sytuacji oczywiście dziecko musi przebywać w Szpitalu. Niektóre dzieci mają tak bardzo nasilone problemy z oddychaniem, że wymagają pobytu na oddziale Intensywnej Terapii oraz sztucznej wentylacji. Jeśli dziecko przechodzi zakażenie wirusem RSV łagodnie i ma tylko niewielkie objawy w postaci kataru i kaszlu stosujemy tylko leczenie objawowe, tzn. leki na katar do nosa i syropy na kaszel. 

Zakażenie wirusem RSV jak sama nazwa wskazuje jest chorobą wirusową. Podawanie antybiotyków nie leczy wirusów. Dlatego nie stosuje się antybiotyków w leczeniu wirusa RSV. Jedynie w wybranych sytuacjach, gdy dodatkowo dołączy się zakażenie bakteryjne, np. bakteryjne zapalenie płuc należy do leczenia dodać antybiotyk. 

6. ISTNIEJE DIAGNOSTYKA

Lekarz zawsze powinien podejrzewać zakażenie wirusem RSV u niemowląt, noworodków i małych dzieci u których występuje duszność (trudności z oddychaniem), kaszel, osłabienie oraz inne objawy sugerujące zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli lub oskrzelików. Z reguły wirus RSV powoduje u niemowląt bardzo duży katar. W przypadku wirusowego zapalenia płuc lub oskrzeli u małego dziecka zawsze trzeba wykonać badania w kierunku wirusa RSV. Bardzo wiele Szpitali oraz punktów diagnostycznych wykonuje takie badania.. Badanie w kierunku wirusa RSV polega na wykonaniu wymazu z nosa lub nosogardła. Identyczne badanie wykonuje się w kierunku grypy. 

Warto zrobić takie badanie, nawet na własną rękę, gdyż wiemy wtedy, czy może nastąpić nagłe pogorszenie stanu dziecka i trudności z leczeniem infekcji czy też nie. Stwierdzenie wirusa RSV zmienia nasze postępowanie. W przypadku potwierdzenia zakażenia wirusem RSV spodziewamy się cięższego przebiegu infekcji i musimy bacznie obserwować dziecko. Jeśli zakażenie wirusem RSV stwierdzimy u dziecka z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu (wada serca, choroby układu oddechowego, wcześniactwo) warto ponownie skonsultować się z lekarzem, gdyż większość dzieci wymaga pobytu w Szpitalu a także podawania tlenu oraz wielu innych leków wspomagających oddychanie.

7. PRZECIWCIAŁA

Jeśli chodzi o zapobieganie infekcji RSV, to u dzieci z grup ryzyka ciężkiego przebiegu tego zakażenia stosowane jest przeciwciało Paliwizumab. Stosuje się je u dzieci urodzonych przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży, które na początku sezonu występowania zakażeń RSV nie ukończyły 6 m.ż. oraz u dzieci poniżej 2. rż., które w okresie poprzedzających 6 miesięcy wymagały leczenia z powodu dysplazji oskrzelowo-płucnej. A także u dzieci poniżej 2. rż. z istotną hemodynamicznie, wrodzoną wadą serca. W Polsce przeciwciała te podaje się od października 1 x w miesiącu przez 5 kolejnych miesięcy. Niestety u dzieci donoszonych nie stosuje się takiej profilaktyki.